نظریه دیویدرایزمن
رایزمن معتقد است که در حال حاضر , جوامع صنعتی به سوی جامعه ای
از نوع سوم که بر دوره ای از رفاه اقتصادی و زمینه ای از وفور انطباق دارد ,
رهسپار است
در ذیل به بررسی مختصر تحول جوامع بشری از دیدگاه رایزمن می پردازیم
1.        جامعه باستانی یا سنتی ( انسان از سنت هدایت شده)
به عقیده رایزمن , نخستین مرحله تاریخ جوامع بشری همان است که به آن جامعه باستانی یا سنتی می گویند . نمونه های بارز آن ، بسیاری از جامعه های جهان سوم هستند که در آنها هنوز اقتصاد فقر یا اقتصاد کمیابی حاکم است .  این جامعه نخستین جامعه گروه انسانی است که مهمترین ویژگیهای این نوع جامعه را می توان چنین شمرد: حاکم بودن اقتصاد فقر و اقتصاد کمیابی ، حاکم بودن آداب و رسوم و عقاید گذشتگان در این جوامع . در این نوع جوامع تربیت فردی براساس
حماسه ها،افسانه ها و اساطیر شکل می گیرد که به صورت شفاهی به افراد دیگر منتقل می شود.در این جوامع , میزان زاد و ولد بسیار بالاست ؛ که بالا بودن میزان مرگ و میر تا حدی آن را جبران می کند و تا حدودی از این طریق , میان جمعیت و قلت یا کمیابی منابع تعادل ایجاد می شود . در این مرحله (( جامعه بی چون و چرا از آداب و رسوم و سنتها پیروی می کند , گذشتگان عملاً بر جامعه حکمروایی دارند و جان کلام آنکه , سنت , عامل اصلی نظارت اجتماعی محسوب می شود )) . دورانی که سنت ها به مثابه شیوه هایی تقدس یافته ، تسلسل میان نسل ها را از گذشته تا بحال برقرار می کند . ارتباط بین نسلی از طریق سنت ها صورت می گیرد و این امر به وحدت و هویت گروه های انسانی منجر می شود .در این دوران سنت ها به عنوان راهکارها و شیوه هایی از زندگی به ارث رسیده گذشتگان به شمار می روند . در جامعه ، سنت راهبر همانهایی هستند که گذشتگان ترسیم کرده اند لذا سنت ها مشخص کننده نحوه عمل انسان است .رایزمن معتقد است , این قدرت و نیروی سنت و آداب و رسوم است که خلاقیت فردی را از میان می برد و یا دست کم او را پایند گذشته نگه می دارد . از نظر تاریخی, این دوره از جوامع انسانی را عصر نفسانیات تخیلی و اسطوره ای می نامند که در میان افراد نوعی جمع گرایی نا آگاهانه و یا نوعی وابستگی کندویی به خانواده , طایفه و قبیله وجود دارد که می باید پس از هزاران سال به جمع گرایی آگاهانه اجتماعی مبدل شود . رایزمن معتقد است این پدیده از آنجا ناشی می شود که این جوامع , با افزایش بالقوه شدید جمعیت روبرو هستند که در نتیجه سنتها سبب از میان رفتن بخشی از آن به انحای گوناگون " قربانی , جنگ , زنده به گور کردن بچه ها و رها کردن پیران" می شود . بدیهی است که چنین جامعه ای نمی تواند بدون داشتن قواعد بسیار محکم و
لازم الاجرا به حیات خود ادامه دهد . به عقیده رایزمن ثبات و پایایی رسوم و ساختهای اجتماعی در دنیای باستانی یا سنتی , لزوماً از ثبات نسبی رابطه میان جمعیت و غذا و منابعی که در اختیار دارد , ناشی می شود . بدین ترتیب , او معتقد است که این جوامع , موجب پیدایش " انسان از سنت هدایت شده " است .جامعه سنتی از تحرک چندانی برخوردار نیست و خلاقیتی وجود ندارد .
آینده آن خبری است که گذشتگان گفته اند . به نظر رایزمن جوامع باستانی
که از یک سو با محدودیت و کمیابی موجه هستند و از سوی دیگر با افزایش شدید جمعیت , لذا سنت ها نقش تعادل بخشی برای ادامه حیات جامعه را ایفا می کنند . در جامعه این سنتها هستند که داعیه جنگ و قربانی کردن انسان ها برای خدایان را دارند (همچون زنده بگو کردن بچه ها) . این امر بر اساس قوانین و قواعد سنتی لازم الاجرا بوده و حیات جامعه را تضمین می کند .از ویژگی های این دوران می توان به : ذهنیت تخیلی و اسطوره ای , نظام اجتماعی دودمانی و قبیله ای , جمع گرایی ناآگانه و بدوی و وابستگی به طایفه و قبیله ، جنبه ی کندویی و ارتباط شفاهی نام برد . واکنش انسان از سنت هدایت شده در مقابل فشار سنتها , مکانیکی و در مجموع فاقد خلاقیت و ابتکار است .
2.     جامعه فرد گرایی (جامعه از درون هدایت شده)
دومین مرحله ای که رایزمن در تحول جامعه انسانی باز می شناسد , مرحله است که در آن فرهنگ جامعه ، گرایش به ساختن انسانهایی دارد که از درون هدایت می شوند . این دوران را باید دوران التهاب  ، هراس و سرزنش‌های بی‌پایان نامید. چرا که آینده نامعلوم است و انسان به تنهایی در برابر آن قرار دارد؛ دوران تجربه و خطاست. گذار از مرحله سنتی به این مرحله , منوط به بجهش و یا انقلابی است که از نظر رایزمن این دوران چندین قرن طول می‌کشد و شامل عصر رنسانس ، عصر روشنگری ،  حرکت‌های اصلاح مذهبی، انقلاب صنعتی و سیاسی قرن 17 – 18 – 19 را دربر می‌گیرد. در این مرحله جامعه در هر فرد قطب نمای درونی ایجاد می‌کند تا راه خود را بیابد.این دوره را عصر انسان خرد گرا نیز می نامند . از دید رایزمن این دوران با کاهش اهمیت سنت مواجه است . در این دوران همه انسان ها از الگوهای یکسانی تبعیت نمی کنند . لذا تاریخ بشری شاهد پیدا شدن انسان هایی است که خود راهبر خویش هستند .انسان با تکیه بر عقل و اندیشه و تفکر خود راه خود را پیدا می کند و بر اساس اندیشه خود ، راه عمل و کوشش لازم را می یابد نه بر اساس آموزه های گذشتگان . از آنجا که انسان خود مسیر آینده را مشخص می کند , عواقب آن نیز متوجه اوست .
رایزمن , مرحله زندگی از درون هدایت شده را در مقایسه با مرحله پیشین ,
عصر فردگرایی می شناسد و علل این تحول را بر اثر تغییراتی می داند که در تعادل جمعیت پدید می آید . در این دوره جمعیت فزونی می گیرد و طول عمر انسانها در پرتو پیشرفتهای پزشکی و بهداشتی بالا می رود . اما این امر به کمیابی مواد غذایی نمی انجامد , بلکه برعکس با پیشرفتهای صنعتی در زمینه کشاورزی , منابع مورد نیاز انسان فراوانتر می شود . در چنین شرایطی , عدم تعادل که بر اثر بالارفتن میزان زاد و ولد و کاهش میزان مرگ و میر در وضع جمعیت پدید می آید و همچنین بهبود نسبی شرایط زندگی مردم , ایستایی اجتماعی و واکنشهای مکانیکی مردم نسبت به فشار سنتها که از ویژگیهای مهم جوامع پیشین بود از میان می رود .در چنین دورانی , نفسانیات انفرادی واقع گرا (تجربی) پدید می آید که سرآغاز جدایی فرد از جمع است و ساختن گرایشهای خودخواهانه و سود ورزانه که با آموزش افراد برای آشنایی با روشهای جدید زندگی و منطبق ساختن آنان با شرایط محیط همراه است .در چنین جامعه ای , افراد ضمن برخورداری از قابلیت تطابق زیاد با دگرگونیهای محیط پیرامون خود , ابتکارهای فردی آنها نیز برانگیخته و همبستگی و تعلق اجتماعی لازم با کل اجتماع نیز در آنها حفظ می شود . این امر با آموزشی که بزرگسالان در بطن خانواده به کوچکترها می دهند , رشد می کند و به سوی هدفهای عمومی تر هدایت می شوند . در اینجا فرامین و تعهدات و وظایف از سوی سنتهای معتبر دیکته نمی شوند , بلکه منشهای فردی در شرایط مختلف نقش مهمی را ایفا می کنند .سنت در این نوع جامعه تا حدودی اهمیت خود را حفظ می کند , اما نه به عنوان ابزاری برای جذب ابتکارهای فردی , بلکه برای ایجاد همبستگی میان فرد و جمع در جامعه ای که منزلتها و نقشها بر اثر تقسیم کار اجتماعی و وجود قشرها و طبقات مختلف اجتماعی , گوناگون شده است .در این دوره جامعه توانایی نوآوری در خود را تقویت می‌کند،‌ عصر انسان درون راهبر با تکمیل و تکوین صنعت چاپ قدرت و قوت بیشتری پیدا می‌کند، نظام آموزش و پرورش و آموزش‌های خانوادگی در درون خانواده‌ها به شکل نظام‌مند به پرورش انسان‌های عقل محور کمک می‌کند و در پرتو این فرآیند علوم پیشرفت می‌کنند. پیشرفت‌های زیادی در زمینه‌های مختلف پزشکی، کشاورزی و صنعتی صورت می گیرد. در این دوران کمیابی وجود ندارد به این ترتیب نوعی تعادل در زندگی پیدا می‌شود و چون کمیابی نیست فشار سنت‌ها کم شده است. ویژگی این دوران جدایی از وابستگی‌های قومی و جمعی است ریشه گرفتن گرایش‌های فردگرایی- عقلانی و حساب‌گرانه است. فرد با تکیه بر ابتکارات خود که از طریق آموزش‌های بزرگسالان که در خانواده آموخته است با جامعه ارتباط پیدا می‌کند. سنت‌ها تا حدودی خود را حفظ می‌کنند. اما نقش اساسی در حیات بشری ایفا نمی‌کنند.از ویژگی های دیگر این دوران را می توان به : ذهنیت انفرادی واقع گرا  اشاره کرد که بر اثر اختراع خط و کتابت بویژه چاپ که ((باروت روح)) آدمی است پدید می آید . در این دوره , فرد گرایی به سرعت بسط می یابد و حاکمیت پدر سالاری به ضعف می گراید . تفکر تجربی جای احتجاجات انتزاعی منطقی را می گیرد و علوم طبیعی به رقابت با الهیات بر می خیزد , مصلحت فرد بر مصلحت جمع پیشی می گیرد و روند جدایی فرد از جمع و خودخواهی او به اوج می رسد و در نتیجه , انسان از درون هدایت شونده پا به عرصه وجود می گذارد .
3.     جامعه مصرف و فراوانی  (از برون هدایت شونده other directedman) :
در این مرحله جامعه فرد گرا جای خود را به جامعه نوین و نوع دیگری می دهد .به عقیده رایزمن در جامعه نوین , خصلت انسان از برون هدایت شده جانشین انسان از درون هدایت شده می شود . این مرحله از زندگی اجتماعی , هم اکنون در کشورهای بسیار پیشرفته و صنعتی که بر دوره ای از رفاه اقتصادی و زمینه ای از وفور انطباق دارند ، دیده می شود و نمودهای آن را می توان بویژه در میان طبقه متوسط کارمندان و بوروکراتها بخوبی مشاهده کرد .در چنین جوامعی این نگرش که باید تولید کرد و صرفه جویی نمود , اهمیت چندانی ندارد . در مقابل باید سرمایه ها را به کار انداخت , زیرا در چنین شرایطی , وجود دیگران برای فرد مسأله اصلی است و زندگی هر فرد چه در زمینه عاطفی و چه در زمینه مادی به دیگران وابسته است . بنابر این فرد , پیوسته ناچار است خود را با دیگران انطباق دهد و از تمایلات و انتظارات آنها پیروی کند .گذار به این نوع جامعه با نوعی انقلاب همراه است که چارچوب آن در انتقال از حالت تولید به حالت مصرف است .رایزمن برای توجیه این مرحله از تحول بار دیگر از عامل جمعیت استفاده می کند , با این تفاوت که در این مرحله , به علت پیشرفتهای علم و بهداشتی , میزان مرگ و میر در جوامع بسیار پیشرفته صنعتی پایین می آید , اما چون به موازات آن از شمار زاد و ولد کاسته می شود , جمعیت افزایش نمی یاید و تعادل بوجود می آید . البته رایزمن ناچار می شود از در کنار عامل جمعیت از عواملی موثر تر مانند پیشرفتهای تکنیکی و تحولات اقتصادی نیز نام ببرد .رایزمن این دوره را متقارن با ظهور ارتباط جمعی می‌داند. به نظر او انسان دگرراهبر دیگر تحت تاثیر شیوه‌های آموزش و پرورش و خانواده‌ها نیست بلکه شخصیت فرد تحت تاثیر دیگران شامل گروه‌های دوستی، همکاران و همسالان، نقش می‌پذیرد.وسایل ارتباط جمعی این نقش را تکمیل و تقویت می‌کند.رایزمن می‌گوید: تمامی افراد در این دوران در یک چیز اشتراک دارند و آن هم نوع و نحوه نگرش ذهنی‌شان در ارتباط با همنوعانشان شکل می‌گیرد. انسان دگرراهبر برای یافتن هویت خود به تائید دیگران نیاز دارد به همین دلیل خود را به دامن توده‌ها می‌اندازد و تلاش می‌کند تا با دیگران همرنگ شود.وسایل ارتباط جمعی در جهت همسان کردن رفتارها به کار می‌افتد. پیشرفت در این جامعه وابسته به نظرات دیگران است و انسان سعی می‌کند تا شناخت خود را از طریق تصورات دیگران نسبت به خود به دست آورد. در این چنین جامعه‌ای خانواده‌ها قدرت تاثیرگذاری خود را از دست می‌دهند.خانواده‌ها فرزندان را ترغیب می‌کنند تا در تمامی موارد بهتر عمل کنند و موفق شوند . چون خود الگویی ارائه نمی‌دهند ، به وسایل ارتباطی جمعی رجوع می‌کنند و بچه‌ها را به این وسایل می‌سپارند.از آنجا که دیگر هنجار و سنتی برای حصول بر موفقیت وجود ندارد ، لذا انسان‌ها منفعل و تاثیرپذیر شده ، تحت نفوذ رسانه‌ها سعی می‌کنند خود را با جامعه همرنگ کنند ؛ در نتیجه توده‌های تنها در شهرهای بزرگ شکل می‌گیرد.در این مرحله جوامع صنعتی حاکمیت تمام‌عیار رسانه‌ها را بر تمامی شئون فردی و اجتماعی خود پذیرفتند. انسان‌ها در گذشته به دنبال اطلاعاتی بودند که روشنی‌بخش ساختار زندگی آنان بود. حال آنکه امروز باید چارچوب و قالبی پیدا کنند برای اطلاعاتی که به سوی آنها سرازیر شده است، تا از گذر آن معنا و مفهومی به این اطلاعات داده و ظاهرا فایده و کاربردی برای آنها قائل شوند , غافل از اینکه یک چنین شبه ساختاری توان انجام کاری مفید را ندارد و در عین حال آخرین راه فرار فرهنگی است که در اسارت عدم تجانس، ناهماهنگی، بی‌اعتباری و بی‌اهمیتی به ناتوانی و مدهوشی گراییده است و در چنگال پوچی‌ها دچار دگرشیفتگی شده‌است.بدین ترتیب وسائل ارتباط جمعی بیشترین کمال را در تصاویر و لحظه‌ها ایجاد کرده و راه ورود به حریم خصوصی انسان‌ها را هموار ساخته و سرود پایانی یا نغمه خداحافظی عصر مناظره و مباحثه را سر می‌دهد. در این عصر , رسانه‌ رسالت یک افسانه را تصاحب کرده است؛ افسانه‌ای که انسان عصر معاصر فهم ناخودآگاه آن را طبیعی می‌انگارد.امروزه رسانه‌ عنصری از فرهنگ و بالاخره به فرهنگ در جوامع صنعتی تبدیل شده است. کار بدان جا کشیده که هر گاه نهاد، ارگان و جماعت یا فردی را می‌بینیم که نمی‌خواهند خود را در قالب شابلون‌های این عصر جای دهند در انظار ما عجیب و غریب، ناسالم و دارای اختلال جلوه می‌کنند، نه شابلون‌ها و الگوهای سالم؛ و در این جا است که می‌بینیم رسانه‌ها در جوامع صنعتی تا چه حد در عوام‌زدگی فرهنگی کمک می‌کنند.موافقان این انقلاب بصری ، رسانه‌های تصویری را پنجره‌ای به جهان می‌دانند و جای محکمی را در مرکز گفتگوها و مراودات انسانی برای این رسانه‌ باز نموده‌اند.از رهگذر این انقلاب بصری ارزش‌های حاکم بر فرهنگ و روابط انسانی دستخوش تغییر شده و به راحتی می‌توان سطح کمی و کیفی نازل خودآگاهی اجتماعی انسان‌ها را در این عصر به وضوح دید.سقوط سطح اندیشه نمودار این واقعیت است که چگونه اقتضائات و خصلت‌های نهفته در ذات یک وسیله ارتباط جمعی با تغییر و دگرگونی در ساختارهای ابزارهای دیگر دستخوش تحول شده و با حاکمیت ابزارهای نوین تمام اقتضائات پیشین از میان رفته و در میدان رقابت با وسیله جدید اطلاع‌رسانی قدرت و تداوم را از دست می‌دهند.از این ‌رو در جوامع صنعتی لحظه به لحظه افول اندیشه را لمس می‌کنیم. آنچه را که یک فرهنگ از اندیشه درک می‌کند از قدرت و کارآیی مهم‌ترین ابزار وسائل ارتباط جمعی آن جامعه استنباط و استخراج می‌کند. در رسانه‌ها تمام اطلاعات، سنت‌ها، عرف، ارزش‌ها و حتی مذهب به عنوان سرگرمی عرضه می‌‌شود. هر مقوله‌ای از مسائل و اعمال عبادی و مذهبی که مستند به تاریخ یا مربوط به مسائل انسانی و دنیای معنا باشند باعث ایجاد رفتار و سلوک‌ روحانی و غیرمادی می‌شوند که در رسانه‌های تصویری کم‌رنگ یا فاقد رنگ است. در این حیطه هیچ سنت و سیره‌ای و هیچ روش و دستورالعمل‌ آموزشی و احساسی برای سلوک و سیر در دیار معنویت وجود ندارد و فقط صحبتی است که با معدودی متن بیان می‌شود.به بیانی دیگر واعظی الکترونیکی است نه تاثیری بر فردیت و این قابل تامل است.اگر بخواهیم خوب درک کنیم که از چه راه و رسمی رسانه و دیگر اطلاعات تصویری پایه‌های اصلی آزادی اطلاعات را تهدید به ویرانی می‌کنند باید به نظریه‌ "هاکسلی" متوسل شویم که دنیای شگفت‌انگیز نو نام دارد و بیانگر دنیایی است که در آن نشانه‌ای از فرهنگ و ارزش‌های انسانی وجود ندارد. تاریخ و سنت بشری فراموش شده است و اصل حاکم بر این دنیا رفاه، پیشرفت و ثبات اجتماعی است. رفاه و پیشرفت محصول علم و صنعت است و ثبات اجتماعی معلول نفی و تفکر اندیشه و اراده انسان‌ها و ممانعت از خودآگاهی آنها است. انسان‌ها به صورت توده‌هایی تربیت می‌شوند که نیازهای جامعه با ثبات را تامین می‌کند. در این دنیا تکنولوژی آسایش را هدیه می‌دهد و آرامش را از تک‌تک افراد سلب می‌کند.تکنولوژی‌های به ظاهر نجیب و آرام می‌کوشند به مردم و به انبوه توده‌ها سیاستی عرضه کنند که پایه و محتوای آن از چهره و سیما و از اندیشیدن به شیوه لحظه‌ای و از روان‌درمانی نشات می‌گیرد، بدون آن‌که نیازمند درگیری با تناقض‌ها باشد.با استعاره از نظریه دیوید رایزمن می‌توانیم بگوییم که در جهان کتاب و چاپ کتاب اطلاعات به منزله چاشنی اسلحه روح است. از این جهت سانسورچیان آراسته در جاده تنگ‌نظری ظاهر می‌شوند تا از وقوع انفجار جلوگیری کنند یا خطر آن را کاهش دهند.
نتیجه گیری
رایزمن معتقد است در این سه مرحله از زندگی اجتماعی , سه نوع انسان و متناسب با آن وسایل ارتباطی و بیان جمعی نقش بسیار مهمی ایفا کرده اند . از دیدگاه او تربیت فردی در مرحله نخست , از طریق حماسه ها و افسانه ها و اسطوره ها شکل می گیرد که به صورت شفاهی به افراد منتقل می شود و نقش این نوع تربیت همزمان , هم سنتها را متذکر می شوند و هم نشان می دهند چطور قهرمانان بزرگ و استثنایی می توانند جاودانه شوند .
در مرحله دوم یعنی مراحل هدایت از درون , انتقال میراث فرهنگی از طریق نوشتار بویژه چاپ که انگاره های فردی را رواج می دهند , انجام می گیرد . درحالی که اسطوره ها و حماسه ها با حلقه زدن بر گرد اجاق قبله بازگو می شد و سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر منتقل می گردید , کودکان عصر انسان از درون هدایت شونده کتاب خود را در انزوا و در خلوت و یا در گوشه ای از اتاق خود می خوانند .
در مرحله سوم , یعنی مرحله ای که اکنون در برابر چشمان ما آغاز شده است , این وسایل ارتباط جمعی هستند که افراد را می سازند , آن هم نه در میان خانواده و یا در گوشه عزلت , بلکه در میان گروه دوستان و همسالان . این آموزش در تمام طول زندگی انسان تداوم می یابد . روزنامه , رادیو و تلویزیون دائماً این افراد کلیشه ای و متحد الشکل توده ی تنها را هدایت می کنند و رفتار آنها را نظم می بخشند .

بنام خدا











 

دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد 34









موضوع

فرهنگ چیست
 




فرهنگ چیست
فرهنگ مجموعه پیچیده ای است که در برگیرنده دانستنیها , اعتقادات ,هنرها , اخلاقیات ,قوانین ,عادات وهرگونه توانایی دیگری است که بوسیله انسان بعنوان عضو جامعه کسب شده است.

چکیده

اصطلاح، مقوله یا مفهوم فرهنگ دارای معانی بسیار و ابعاد استعمالات گوناگون وسیع و پیچیده است. حدود 400 تعریف درباره ی فرهنگ درلغت نامه های فارسی، عربی، اروپایی(غربی) ذکر شده است که دال بر با ارزشی و وسعت مفهوم این واژه دارد. از دلایل پیجیدگی فرهنگ می توان بیان داشت که فرهنگ از یک مقوله متجانس نیست بلکه متشکل از عناصر ودارای کثرتی است با این وجود که انسجام خود را حفظ کرده و یک کل تجزیه ناپذیر و پویا را تشکیل داده است و نیز این واژه در گذر زمان وارد علوم مختلف شده و از دیدگاه افراد با تخصصهای متفاوت و رویکردهایی( اعم از مادی و معنوی) با تعاریف و مفاهیمی متعدد بیان شده است.
فرهنگ به معنای خاص برای یک ملت، عبارت از ذهنیات، اندیشه ها، ایمان ها، باورها، سنت ها، آداب و ذخیره های فکری و ذهنی است .بخش عمده فرهنگ، همان عقاید و اخلاقیات یک فرد یا یک جامعه است. رفتارهای جامعه هم که جزو فرهنگ عمومی و فرهنگ یک ملت است، برخاسته از همان عقاید است. در واقع، عقاید یا اخلاقیات، رفتارهای انسان را شکل می دهند و به وجود می آورند.خلقیات اجتماعی، رفتارهای اجتماعی را به وجود می آورند.
ریشه فرهنگ، عبارت است از عقیده، برداشت و تلقی هر انسانی از واقعیات و حقایق عالم و نیز خلقیات فردی و خلقیات اجتماعی و ملی.
فرهنگ به عنوان شکل دهنده به ذهن و رفتار عمومی جامعه است. حرکت جامعه، بر اساس فرهنگ آن جامعه است. اندیشیدن و تصمیم گیری جامعه، بر اساس فرهنگی است که بر ذهن آن حاکم است.

معانی واژه فرهنگ در زبان فارسی

داریوش آشوری بیان می کند:« واژه فرهنگ در فارسی واژه بسیار کهنی است که از زبان پهلوی پیشینه آن را در دست داریم. اما صورت کهنه تر فارسی باستان و اوستایی اش را در دست نداریم. این واژه از دو پاره تشکیل شده است، یکی پیشوند«فر-» و دیگر بن واژه «- هنگ» از ریشه « ثنگ» در اوستایی، به معنای کشیدن.« فر-» را به معنای «پیشین» و «به سوی» در واژه هایی مانند فرسودن، فرمودن و فرسنگ داریم. صورت دیگر آن«فرا-» ست، چنانکه در «فرا رفتن». «-هنگ» را به صورت«هنج» هم داریم، چنانکه«فرهنگ» به صورت«فرهنج» هم بوده است ومصدر فرهنجیدن هم داشته ایم، به معنای ادب و تربیت کردن. از این«-هنگ» و«هنج» در فارسی کهن واژه دو دهنج را داریم به معنای دودکش. معنای ریشه ای واژه«فرهنگ» پیش کشیدن یا جلو آوردن یا فرا کشیدن است. از این واژه در زبان پهلوی «فرهنگستان» را هم داریم به معنای آموزشگاه، یعنی جایی که در آن «فرهنگ» می آموزنند و جوانان را پرورش می دهند و ایشان را فن و حرفه ای می آموزانند، چنانکه«فرهنگ سواری» داشته ایم، به معنای فن سوارکاری. «فرهنگ شاهان» نیز به معنی آداب و قاعده های کشور دارای شاهانه بوده است. و در زبان فارسی واژه فرهنگ، بویژه در متن های نظم و نثر تا قرن هفتم هجری، به معنای «ادب» بسیار به کار رفته و ادب نیز به معنای اصول و رسم انجام درست رفتار و شیوه ی درست زندگانی انسانی. تا آنکه این واژه از چند قرن پیش در هندوستان، از زمانی که فرهنگ نویسی فارسی در آنجا آغاز شد، به معنای کتاب لغت به کار رفت و فرهنگ جهانگیری نخستین کتابی بود که این نام را بر خود گذاشت، به معنای کتاب لغت، و پس از آن کتاب های لغت دیگر این نام را بر خود گذاشتند، مانند فرهنگ برهان قاطع و فرهنگ آنندراج. اما از چند دهه پیش، در زمان رضا شاه، نام « وزارت معارف» را به « ورازت فرهنگ» تبدیل کردند. اما با آمدن علوم انسانی مدرن به ایران بویژه جامعه شناسی و انسانشناسی واژه فرهنگ رفته رفته به معنای کولتور در فرانسه و انگلیسی رواج یافت و امروزه واژه ی فرهنگ در زبان ما بار معنایی اش را از کولتور در زبان های اروپایی می گیرد که در علوم انسانی از قرن نوزدهم رواج پیدا کرده است.»
در فرهنگ جهانگیری آمده است که فرهنج و فرهنگ شش معنی به شرح زیر دارد: دانش – ادب – عقل – کتابی که مشتمل باشد بر لغات پارسی – نام مادر کیکاوس – شاخه درختی را گویند که آن را بخوابانند و خاک بر زیر آن بریزند تا بیخ بگیرد و بعد از آن، آنرا کنده به جای دیگر نهال کنند.
فرهنگ نفیسی: نیکوئی و تربیت و پرورش و بزرگی و عظمت و بزرگواری و فضیلت و وقار و شکوهمندی و دانش و حکمت و هنر و علم و معرفت و علم فقه و علم شریعت. و کتابی که محتوی لغات فارسی باشد. و فرهنگ یعنی شاخه درخت خوابانیده که پس از ریشه کردن از آنجای برآورده و در جایی دیگر نهال کنند و مجرای زیر زمین و قنات و کاریز و نام مادر کیکاوس.
فرهنگ معین: ادب، تربیت – دانش، علم، معرفت – مجموعه آداب و رسوم – مجموعه علوم و معارف و هنرهای یک قوم – کتابنامه شامل لغات یک یا چند زبان و شرح آنهاست – کاریز.
فرهنگ عمید: دانش، ادب، علم، معرفت، تعلیم و تربیت، آثار علمی و ادبی یک قوم یا ملت. و نیز به معنی کتاب لغت.


فرهنگ در گذر زمان و کاربردهای مختلف آن:

همانطور که بیان شد،اولین کاربردهای واژه ی فرهنگ در انگلیسی مربوط به « پرورش» حیوانات و به عمل آوردن محصولات زراعی بود وهمچنین با مفهوم عبادات دینی (که کلمه نیایش از آن مشتق می شود ) ارتباط داشت.از قرن شانزدهم تا قرن نوزدهم واژه ی فرهنگ به شکل گسترده ای برای تبیین کامل ذهنی افراد بشر و رفتار شخصی از راه آموزش به کار گرفته شد. این امر، نوعی گسترش استعاری اندیشه آباد کردن زمین و اعمال زراعی بود. در طول این دوره واژه فرهنگ کم کم به معنای بهبود و اصلاح جامعه در کلیت آن نیز به کار رفت و به منزله نوعی معادل« ارزشی» برای « تمدن» استفاده شد. از آن پس مفهوم زمان معنای خاصی پیدا کرد، یعنی ملل اروپایی را به عنوان دارندگان« فرهنگ» با « وحشی گری» آفریقا مقایسه می کرد. سپس در دوره انقلاب صنعتی کاربرد تازه ای برای واژه و معنای فرهنگ آغاز شد. از آن پس این واژه را تنها برای سنجش معنوی به کار می بردند، به این معنا که فرهنگ دیگر ارتباطی به تغییرات مادی و زیربنایی نداشت و در اواخر قرن نوزدهم تعاریف فرهنگ تاکید بر سنت و زندگی روزمره به عنوان ابعاد فرهنگ داشت.
به گفته ویلیامز تحولات گوناگون تاریخی به نحوی مبهم در سه نوع کاربرد رایج اصطلاح فرهنگ انعکاس یافته است.
الف – اشاره به رشد فکری و روحی و زیبایی شناختی فرد، گروه یا جامعه.
ب – در بر گرفتن تعدادی از فعالیت های ذهنی و هنری و محصولات آنها.
ج – برای مشخص کردن کل راه و رسم زندگی، اعمال فعالیت ها، باورها و آداب و رسوم تعدای از مردم، یک گروه یا یک جامعه.
به نقل از محمدتقی جعفری:« در برخی منابع چنین آمده است، فرهنگ از منظر مجموعه مظاهر زندگی یک ملت دارای مفهوم ها و تقسیماتی از قبیل زیر می باشد:
الف- مجموعه فعالیت انسان برای رفع حوایج اصلی خود و جامعه اش مانند غذا، لباس، خانه، بهداشت و حفظ طبیعت.
ب- تدارک امکاناتی که برای مجموعه ی فعالیت انسان اعم از علوم، صنایع، راهسازی، تشکیلات اداری و غیره لازم است.
ج- سعی در ظرافت و محدود ساختن و تغییر دادن انگیزه ها و نیازهای پست به نیازهای عالی.»
برخی برای واژه فرهنگ دو استعمال اصلی بیان کرده اند:
الف- به محصول یک متمدن عالی اطلاق می شود. مانند ادبیات، هنر، فلسفه و بدین ترتیب کاربرد معمول و متداول آن برای توصیف افرادی با سواد با معلومات عالی است.
ب-این واژه در علم مردم شناسی برای توصیف وجوه تمایز میان تاریخ بشر و حیات وی بکار برده می شود. برای مثال می توان از خلق ایده ها و اشیاء مادی نام برد که همگی منجر به سازگاری رو به پیچیدگی انسان با محیط طبیعی می گردد.با توجه به کاربرد دوم یعنی کاربرد علمی تاریخی این واژه می توان سه حوزه اصلی برای فرهنگ مشخص کرد:
الف- فرهنگ به عنوان مفهوم تکاملی.
ب- فرهنگ به عنوان مفهوم توصیف کننده یا توصیفی.
ج- فرهنگ به عنوان طریقه زندگی یا رفتار انسانی.
می توان گفت، توسعه مفهوم فرهنگ به نظمی که ذکر شد بستگی دارد. ابتدا با ملاحظات و بررسیهای تکاملی توام است. سپس مطالعه و بررسی توصیفی فرهنگ مطرح می شود که با تحولات اوایل قرن بیستم در باب علوم و نژاد شناسی و یا بررسی انواع مختلف فرهنگی توام است.و بالاخره مرتبه ی نهایی که به مطالعات اشکال و تغییرات رفتار انسانی در زمینه ی فرهنگ مربوط است.فرهنگ به عنوان یک مفهوم تکاملی نشان دهنده ی ویژگی هایی است که انسان رااز سایرحیوانات ممتاز ساخته و این ویژگی ها طی میلیون ها سال تاریخ زمین شناسی متحول شده اند و هر کجا نشانه ای از اندیشه و فعالیت آگاهانه بشر در کنترل و عکس العمل نسبت به محیط طبیعی وجود دارد فرهنگ نیز حاضر است.
فرهنگ تجزیه پذیر یا تجزیه نا پذیر
فرهنگ متشکل از عناصری است یعنی دارای کثرتی است و دارای ساختار پیچیده و در هم تنیده ای است که با قائل شدن به تجزیه پذیری عناصر تشکیل دهنده اش به نحوی که به جدایی و انفکاکف آنها از یکدیگر بیانجامد ناسازگار است چون چنین وضعی مفهوم و ساخت آنرا مختل و آشفته می گرداند. البته تجزیه ناپذیری فرهنگ به معنای یک شکلی، یک رنگی، قالبی و تغییرناپذیری آن نیست. بلکه فرهنگ در عین تجزیه ناپذیری از تنوع و پویایی ساختاری برخوردار است. فرهنگ یک کل تجزیه ناپذیر و پویا را تشکیل می دهد و در این کل متشکل از عناصر متعدد، تغییر و تحول، به دلیل عوامل درونی و برونی، در جزء، اولا و به سرعت بیشتر، و در کل، ثانیا اما آهسته، صورت می گیرد و فرهنگ بر اساس چنین فهمی، یعنی کل تجزیه ناپذیر و پویا بدرستی معرف شخصیت فکری، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، مذهبی تاریخی انسان جمعی، یک قوم یا گروه یا ... در یک جامعه بخصوصی، و در بر گیرنده فعالیت های خلاقانه او است.
و به گفته آگ برن و نیم کوف: «فرهنگ با آنکه از ویژگی های بسیار گوناگون ترکیب شده است، باز فاقد هرگونه وحدت نیست. فرهنگ همانند جامعه ای که از فرهنگ بهره برداری می کند، پاسخگوی نیازهای گوناگون انسانی است، و همچنان که نیازهای انسانی با یکدیگر ارتباط و تناسب دارند، فرهنگ و جامعه نیز در عین کثرت، از وحدت برخوردارند. اجزای هر فرهنگ موافق ترتیب یا پیکربندی معین به یکدیگر پیوسته اند و انتظامی بین آنها برقرار است. این انتظام که در همه مجموعه های مختلف فرهنگی منعکس می شود مدل فرهنگی یا انگاره فرهنگی نام گرفته است. به این شیوه هر فرهنگی مدل ها یا انگاره های معین دارد و به وسیله آنها از فرهنگ های جوامع دیگر بازشناخته می شود. انگاره های فرهنگی ایجاب می کند که فرهنگ دارای وحدت باشد و حوزه فرهنگی شخصی به وجود آورد.»
گی روشه هنگام سخن از خصوصیات فرهنگ اینگونه بیان می کند:« عناصر مختلفی که یک فرهنگ معین را به وجود می آورند صرفا " به صورتی نیست که این عناصر به شکلی ساده کنار هم قرار بگیرند بلکه اتصال هایی آن ها را به هم می پیوندد، انسجام و هماهنگی آن عناصر را به هم متصل می کند و هنگامی که تغییراتی در یک بخش فرهنگ به وجود آید در بخش های وابسته آن نیز تغییراتی حاصل می شود این اتصال ناشی از منطقی عقلانی که ضرورت ایجاب می کند نیست بلکه اتصال و ارتباطی است که صرفا " به طور ذهنی توسط اعضاء یک جامعه حس می شود بنابراین انسجام یک فرهنگ وراء همه چیز، یک واقعیت ذهنی است یعنی به طور ذهنی توسط اعضاء یک جمع حس می شود.»


ابعاد فرهنگ
برخی فرهنگ را صرفا " در بعد معنوی یا روحیات می بینند و تعریف می کنند همچنین دو روبرتی، جامعه شناس بزرگ روسی «فرهنگ را به منزله مجموعه افکار و معلومات اعم از نظری و عملی می داند.» ، اما عده ای هم هستند که در تعریف و فهم خود از آن بعد مادی نیز می گنجانند به نحوی که آن را شامل اشیاء و ابزار می گردانند و در این باره روسک و روان می گویند: مردم غالبا " فرهنگ را منحصرا " چیزهایی از قبیل هنر، ادب، موسیقی و فلسفه می دانند. با اینکه این گونه چیزها اجزاء فرهنگ محسوب می شوند ولی تمام آن را تشکیل نمی دهند.»
در دایرةالمعارف فلسفی کنستانتینوف آمده است: مفهوم فرهنگ شامل دو جهت مادی و معنوی است. مفهوم مادی بیان سطح توانایی بشر در رابطه با نیروهای طبیعت است. مفهوم مادی بیان سطح توان بشر در رابطه با نیروهای طبیعت است. فرهنگ مادی بیانگر اعماق درک طبیعت و جامعه وسعت نگرش، اندیشه ترقی خواهانه و دانش آدمی است. مهمترین نشانه ی فرهنگ مادی ابزار کار است. فرهنگ معنوی شامل دستاوردهای جامعه در زمینه اخلاق، هنر، دانش و فلسفه است. فرهنگ معنوی همچنین بیانگر اندیشه های سیاسی، حقوقی ونیز پیشرفت های سیاسی و روابط حقوقی میان آدمیان است. فرهنگ معنوی برای تشخیص میزان دستاوردها در امر پیشرفت مناسبات اجتماعی، سیاسی و حقوقی به کار گرفته می شود.»
« فرهنگ عناصری را نیز شامل می شود که علی الظاهر نامحسوس و از طریق مشاهده مستقیم غیرقابل حصول است، و در آنها نه شکل بارز است نه کارکرد و می توان آن را به طور تقریبی و غیر دقیق بخش معنوی فرهنگ توصیف کرد و نیز کارکرد فکر، باور، ارزش و اصل اخلاقی را معین کنیم.»
کاربرد و اهمیت فرهنگ
سنجش تأثير فرهنگ بر زواياي مختلف زندگي فردي و اجتماعي مشکل است. زيرا هنوز ما داده هاي کافي نداريم. اما بدون شک نفوذ عوامل فرهنگي بر رفتار انسان قطعي است. اولويتهاي فرهنگي ضرورتا اگرچه به خودي خود تعيين کننده نيستند. اما يک مؤلفه از نظام پيچيده عوامل علي هستند که مي تواند عامل برانگيزاننده ي مهمي در بلند مدت باشند. بدين معنا که ارزش هاي مادي يا ارزش هاي معنوي هر کدام تأثير گذار بر شکل و محتواي جامعه خواهند بود. مثلا در جوامع پيشرفته در طول چند دهه ي گذشته در اثر نگرش قابل ملاحظه اي که نسبت به متغيرهاي فرهنگي فرامادي شده است، شاهد خيزش از ماديگرايي به فراماديگرايي هستيم. در اين حالي بود که در فراگرد اوليه صنعتي شدن در غرب از نفوذ هنجارهاي سنتي - مذهبي و قيود کاسته شد و عملا کارايي قيود فرهنگي ضعيف تر شده و کمتر از قبل قابل مشاهده بود. بنابراين جهان بيني متداول هر جامعه بازتاب تجربيات همان جامعه است. که ما آنها را در ميان ارزش ها و نگرشها و عادات آن مردم مي يابيم. بنابراين مي توان گفت مشکلات جامعه ناشي از نقض الگوهاي آنهاست که عوامل فرهنگي را يا ناديده گرفته اند يا کمتر دخيل کرده اند. مسائل روزمره ي مردم، انگيزه هايي که افراد را به کار وا مي دارد، برخوردهاي سياسي درون اجتماع و اهميت مسايل مذهبي و ... همه اولا قابل تغيير و ثانيا برخاسته از نوع فرهنگ آن جامعه خواهد بود و در حقيقت بازتاب تجربه هاي سازنده ي نسلهاي گذشته به نسلهاي آينده است. بنابراين تصفيه ي فرهنگ يا القاء فرهنگهاي سالم که در واقع رهيافت مردم در تطابق با محيط را بيان مي کند امروزه جز اولويتهاي جامعه داري است، که مي بايست گسترش يابد. زيرا فرهنگ شکل دهنده به محيط و زمينه ساز تحولات اقتصادي، سياسي و اجتماعي و حتي تکنولوژيکي است. به همان ترتيب که دگرگونيهاي فرهنگي در اروپا انقلاب صنعتي را در غرب آسان نمود، و انقلاب صنعتي نيز تغييراتي با خود آورد. امروز اين دگرگونيهاي فرهنگي است که مسير جوامع را هدايت مي کنند. لذا انتقال فرهنگ گذشته به آيندگان و نيز نوآوري فرهنگي از مهم ترين اقداماتي است که مي تواند از زوال يک جامعه جلوگيري نمايد.
ادوارت هالت کار استاد دانشگاه کمبريج در اثر معتبر خود "تاريخ چيست" اظهار مي دارد: «گذشته تنها در پرتو نور حال قابل تفهيم است. و زمان حال را فقط در پرتو نور گذشته مي توان کاملا درک کرد. قادر ساختن بشر به درک جامعه گذشته و افزايش استيلاي او بر جامعه کنوني، وظايف دو گانه تاريخ است.» (1) امه سزر متفکر انقلابي الجزايري نيز مي گويد: «نزديکترين راه به جهان آينده تعمق در گذشته است. (2) و احمد طالب ابراهيمي الجزايري نيز مي گويد: «دانستن اين که انسان به کدام سوي روان است همان قدر پر ارزش است که بدانيم از کدام سوي مي آيد و فرهنگ رابطه اي است که گذشته ها را به هم پيوند مي دهد و جهش به سوي آينده را ممکن مي سازد.» (3) اين سخنان به نقش و اهميت فرهنگ در پيوند گذشته به حال، فراهم ساختن موجبات صعود به کمال و آينده اي روشن اشاره دارند. چرا که فرهنگ به قول هرسکووتيس بنايي است که مبين تمامي باورها، رفتارها، دانش ها، ارزش ها و مقاصديست که شيوه ي زندگي هر ملت را مشخص مي کند. از طريق فرهنگ است که اعضاي جامعه مي آموزند که چگونه بينديشند و چگونه عمل نمايند. پژوهشگران معتقدند که اعتلاي هر جامعه به فرهنگ آن بستگي دارد، به طوري که حتي ما با ياري فرهنگ مي توانيم مسير حرکت حيات آن جامعه را بررسي و پيش بيني نمائيم. فرهنگ حاوي آفرينش ها، انديشه ها و جهان بيني مردم يک سرزمين است. اجزائي که کنار هم محتواي درون و برون اعضاء را مي سازد. شکل نهادها، سازمان ها و تشکيلات اجتماعي همه بازتاب فرهنگ ملي و سرزميني هستند چرا که فرهنگ سرزميني ملهم از ويژگي هاي جغرافيايي، دين، خواستها و آرزوها، احساسات و ... مردم آن سرزمين است. لذا هر قدر ملتي از گذشته ي تاريخي و فرهنگي خويش آگاهي بيشتر و عميق تري داشته باشند، بدون شک و با قاطعيت و ايمان راسخ براي حفظ موجوديت و هويت و اعتبار خود در برخورد با فرهنگهاي ملل مختلف مي کوشد، نارسايي ها و مشکلات کمتري دامن گير آن جامعه مي شود، زيرا هويت فرهنگي موجبات توانايي و زنده بودن ملت را فراهم مي آورد و به قول ژرژ بالانديه فرهنگ انگيزه و واسطه بقاست، رمز جان بدر بردن هر ملت از مهلکه هاست. (4)
نتایج

فرهنگ مقوله با ارزش، پیچیده و وسیعی است. واژه « کولتور» در اصل ریشه لاتینی به معنای کشت و کار و کشاورزی دارد و در زبان لاتینی به معنای تکه زمین شخم خورده بوده و سپس از قرن شانزدهم میلادی به معنای پرورش ، ادب ، آداب ، آموختن آداب و رفتار اجتماعی باب شده و در قرن نوزدهم نخست در زبان آلمانی و بعد در فرانسه و انگلیس این واژه در حوزه علوم تاریخی و علوم انسانی وارد شد و در حدود 400 تعریف و مفهوم گاه مشابه و گاه متضاد با رویکردهای متفاوت( مادی، معنوی، مادی-معنوی) از دیدگاه متخصصان و صاحبنظران علوم مختلف پیدا کرده است ولی اکثر صاحبنظران بر اینکه فرهنگ تعداد زیادی از عناصر در سطوح متفاوت را در بر می گیرد و یک کل تجزیه ناپذیر و پویا می باشد اتفاق نظر دارند و می توان مختصرا بیان داشت که: فرهنگ نظام پیچیده و پویای اجتماعی است که در روند تکامل وجود اجتماعی انسان برای انطباق و سازگاری هر چه بیشتر با محیط طبیعی و اجتماعی و ادامه زندگی هر چه غنی تر و خلاق تر، از سوی انسان جمعی آفریده شده و پرورده می شود و از نسلی به نسل دیگر به عنوان میراثی اجتماعی انتقال می یابد و به عنوان کل تجزیه ناپذیر شامل خصوصیات روحی و عقلی، باورها، رسوم، رفتار، علوم، هنر و ...مجموعه نظام های نمادین می شود.

بنام خدا

دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد 34



                    نام درس                    
کارآفرینی

موضوع
کسب و کار

تابستان 92
 
فهرست مطالب
 
 
. بخش معرفی    5
. خلاصه مدیریتی    7
. بررسی صنعت    9
چشم‌انداز    9
تحلیل رقبا    9
ناحیه‌بندی بازار    9
پیش بینی    10
. برنامه تولید    11
. برنامه بازاریابی    11
. برنامه سازمانی    11
. ارزیابی ریسک    12
الف- شناخت نقاط قوت و ضعف کار    12
ب- تکنولوژی جدید    13
ج- برنامه‌های احتمالی    13
. برنامه مالی    14
 
 
 


. بخش معرفی
 
1-1) مشخصات تهیه کننده طرح:
1) حقیقی:
 
نام    نام خانودگی    شغل    تحصیلات    شماره شناسنامه
       
    کارشناس   
کد ملی    تاریخ و محل تولد    تجربه    تلفن تماس    آدرس
                

 


نام و مشخصات سهام‌داران عمده:
 
ردیف    نام و نام خانوادگی    سمت    درصد سهام    تعداد سهام    مبلغ سهام
1                    000/000/300
                          
                          
 
 






-2) مشخصات محل اجرای طرح:
 1- استان: تهران
2- شهرستان: تهران
3- بخش: جنوبی- شهرک صنعتی باقرشهر
4- ابعاد و مساحت محل اجرای طرح: 500 متر مربع
5-    نزدیکترین شهر و فاصله آن تا محل کسب و کار: تهران – 20 کیلومتر
6- دسترسی به مواد اولیه مواد اولیه به صورت کامل وجود دارد که اعم از کارخانه‌های ساخت الکتروموتور، دیزل ژنراتور، دیزل جوشکاری و دینام
7- دسترسی به نیروی انسانی نیروی مجرب و متخصص در سطح منطقه وجود دارد
 8- دسترسی به سیستم حمل و نقل به طور کامل وجود دارد
 9- دسترسی به انشعابات (آب، برق، گاز، تلفن، فاضلاب) به صورت کامل وجود دارد
 10- دسترسی به شبکه‌های ارتباطی (ریلی، جاده، شوسه، دریایی و ...) به صورت کامل و مناسب دسترسی وجود دارد
 11- دسترسی به امتیازات منطقه‌ای (معافیت مالیاتی و گمرکی و ...) از امتیازات شهرک صنعتی برخوردار است
 12- ترسیم کروکی زمین محل استقرار کسب و کار:
بزرگراه آزادگان
محل پروژه
محل دپوی نخاله









  2. خلاصه مدیریتی
 
در صنعت ساختمان تکنولوژی های بسیار به کار گرفته می‌شود که موجب تسهیل و کسب اطمینان از نظر ساخت قطعات مختلف اجزای ساختمان می‌گردد. به طوری که پیشرفت تکنولوژی موجب کاهش خطاها و بی‌دقتی‌های انسانی و همچنین عدم نیاز به افراد متخصص به صورت گسترده گردیده است. در این راستا تکنولوژی نوظهوری در خصوص اتصال برش‌گیر بر روی بالهای فوقانی تیرآهن یا تیرورق جهت اجرای سقف کامپوزیت اختراع گردیده است که تکنولوژی آن در کشور باید بومی‌سازی و مورد استفاده قرار گیرد. چرا که هم از نظر هزینه و هم از نظر کیفیت اجرای برشگیر مطلوبیت کاملی را به دنبال دارد.
این طرح درصدد است که با ساخت دستگاههای اتصال برشگیر با استفاده از تکنولوژی برتر، علاوه بر صنعتی‌سازی بخشی از ساخت اسکلت فلزی، صرفه‌جویی هزینه، زمان و نیروی انسانی را موجب شود.







طرح کسب و کار
 
       این طرح از نوع تولیدی می‌باشد.
       ماهیت و مالکیت طرح حقیقی است.
       با توجه به وجود صرفاً نمونه‌های خارجی در بازار و آشنایی محدود و بسیار کم دست‌اندرکاران صنعت ساختمان با این دستگاه، فرصت مناسبی است که با ساخت این دستگاه بازار داخلی را با توجه به صرفه فنی، اقتصادی به دست آورد.
       این طرح قصد ارایه دستگاه برش‌گیر را دارد که بهترین مزیت آن تازگی اختراع آن از یک سو و همچنین استفاده بسیار محدود از این دستگاه در برخی از کارخانه‌های ساخت اسکلت فلزی می‌باشد که طبیعتاً پس از ساخت و تبلیغ ویژگی‌های دستگاه به نظر می‌رسد بازار مطلوبی را به دست آورد.
       با توجه به تازگی طرح، رقیب داخلی در این زمینه وجود ندارد و رقبای خارجی نیز هنور تبلیغ مؤثری در این زمینه در کشور نداشته‌اند.




 
3. بررسی صنعت
 
چشم‌انداز
صنعت ساختمان از منظر سنتی سابقه‌ای دیرینه را پشت سر گزارده است لیکن از منظر صنعتی‌سازی خصوصاً در کشور ایران نوپا می‌باشد. از این رو پرداختن به جنیه‌های مختلف صنعتی ‌سازی در ایران علاوه به منافعی که برای عموم مردم در بر دارد باعث رشد و پیشرفت کارآفرینانی گردیده و می‌گردد. در این جهت صنعتی سازی فرآیند نصب برشگیر برروی تیرچه‌های فلزی سقف‌های کامپوزیت هدف این طرح بوده و با توجه به اولین با طرح شدن این موضوع در ایران چشم‌انداز موفقیت این طرح مطلوب به نظر می‌رسد.
 
تحلیل رقبا
همانطور که ذکر شد با توجه به نوپا بودن این بخش از صنعتی‌سازی ساختمان، رقیب داخلی در این زمینه وجود ندارد و تنها رقبای خارجی موجود نیز کشورهای اروپایی و آمریکا هستند که بازار ایران نیز از وجود چنین محصولی جهت واردات بی‌اطلاع است.
ناحیه‌بندی بازار
بازار داخلی در این بخش دست نخورده و ناحیه بندی خاصی صورت نگرفته است لذا می‌توان با بهره‌گیری از امکانات تبلیغی، نبض بازار را به دست آورد.

 پیش بینی
برآورد صورت گرفته از وضعیت صنعت و بازار نشانگر آن است که اهداف کوتاه مدت و میان‌مدت این طرح دست‌یافتنی است و سود مناسبی نیز این طرح در پی خواهد داشت.
4. طرح کسب و کار
ساخت دستگاه برشگیر محصول این طرح می‌باشد که کاربرد آن در صنعت ساختمان‌سازی (اسکلت‌های فلزی با سقف‌های کامپوزیت) است وسعت تولید این محصول 100 دستگاه در سال اول پیش‌بینی شده است که با توجه به شرایط بازار برای سال‌های آتی با افزایش احتمالی روبرو خواهد بود.
تجهیزات مورد نیاز برای اجرای این طرح شامل:
 تجهیزات فنی و ماشین‌آلات
       ابزارآلات و دستگاههای الکترونیکی ساخت مدار فرمان دستگاه
       ابزار آلات مکانیکی و اتوماتیک مخصوص مونتاژ دستگاه
o         لازم به ذکر است که با توجه به گستردگی اجزاء دستگاه بخش اعظم با سفارش به سازندگان تخصصی مربوطه تأمین خواهد شد و کارگاه نسبت به مونتاژ و همچنین ساخت مدارهای و قطعات خاص اقدام خواهد نمود.
       لوازم دفتری و اداری
       لوازم و تجهیزات حسابداری
شایان ذکر است که براساس برآورد اولیه هزینه مورد نیاز جهت خرید تجهیزات فوق 400 میلیون تومان می‌باشد.


 
5. برنامه تولید
این طرح پس از راه‌اندازی ساختمان کارگاه با نصب تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز شروع می‌گردد و سپس نسبت به سفارش قطعات و مدارهای مورد نیاز دستگاه به سازندگان متبحری چون (پارس الکتریک، خلیج فارس الکتریک و ... و همچنین قطعه‌سازان آریا، سامان قطعه و ...) اقدام خواهد شد و بعد از تحویل قطعات و همچنین ساخت سایر قطعات مورد نیاز در کارگاه محل طرح، نسبت به مونتاژ دستگاه اقدام می‌گردد.
 
6. برنامه بازاریابی
با توجه به قیمت مشابه خارجی این دستگاه که بیش از 300 میلیون ریال در بازار به صورت محدود وجود دارد ، قیمت فروش این دستگاه حدود 250 میلیون ریال ارزیابی گردیده است. در این راستا تبلیغات گسترده‌ای نیز تدارک دیده شده است تا بتوان ضمن معرفی محصول و ویژگی‌های کاربردی آن، نسبت به جذب مشتری اقدام گردد.
 
7. برنامه سازمانی
تمام مالکیت طرح و اجرای آن متعلق به ..................................................  می‌باشد



 
 
 
8. ارزیابی ریسک
الف- شناخت نقاط قوت و ضعف کار
این طرح دارای نقاط قوت زیر است:
1.         توجیه داشتن فنی و اقتصادی
2.         بومی سازی تکنولوژی
3.         صنعتی سازی بخشی از پروسه ساخت
4.         اشتغال‌زایی (10 نفر مستقیم و بیش از 50 نفر غیرمستقیم)
5.         صرفه جویی ارزی
 
نقاط ضعف این طرح را به شرح زیر می‌توان برشمرد:
1.         نیاز به سرمایه اولیه نسبتاً زیاد
2.         نیاز به کپی برداری از نمونه خارجی
3.         آشنا نبودن صنعتگران به ساخت قطعات دستگاه
4.         نیاز به تبلیغات گسترده




 
خطرپذیری مدیریت
1.         خطر ورود شرکت‌های چینی در ساخت این دستگاه و ورود ارزان این دستگاه
2.         احتمال تأسیس شرکت‌ها مشابه داخلی جهت ساخت این دستگاه
3.         خطر رکود بازار ساخت و ساز و عدم تمایل به استفاده از این دستگاه
 
 
خطرپذیری بازار
1.         احتمال شکست تبلیغات و عدم فروش مناسب دستگاه
2.         احتمال استقبال کم مصرف کنندگان داخلی به علت اعتماد به دستگاه خارجی
3.         نوسان بازار و بالا رفتن قیمت قطعات و مواد اولیه
 
ب- تکنولوژی جدید
این طرح از جدیدترین تکنولوژی در زمینه ساخت برشگیر استفاده می‌نماید.
 
ج- برنامه‌های احتمالی
در صورت نوسان بیش از حد بازار، احتمال راه‌اندازی شرکت مجری طرح (پیمانکار نصاب برشگیر در پروژه‌های ساختمانی) وجود دارد.


 
 
9. برنامه مالی
با توجه به برآورد هزینه تولید که بالغ بر 10 میلیون تومان بابت هر دستگاه است، هزینه تولید یک سوم هزینه دستگاههای وارداتی مشابه می‌باشد و لذا در صورت توزیع مناسب و خرید مطلوب سود شایسته‌ای را در پی دارد به طوری که بر اساس تخمین، با تولید و فروش 100 دستگاه در سال سود ناخالص بالغ بر 1.5 میلیارد تومان پیش‌بینی می‌شود.
 
       میزان سرمایه مورد نیاز جهت راه‌اندازی طرح به شرح زیر است:
o         سرمایه خرید زمین                    1.000.000.000 ریال
o         سرمایه خرید تجهیزات و ماشین‌آلات مورد نیاز        3.000.000.000 ریال
o         هزینه خرید مواد اولیه و مصالح مصرفی مورد نیاز        800.000.000 ریال
•    جمع نهایی                        4.800.000.000 ریال



هزینه های ثابت ( سالیانه )    مبلغ    هزینه های متغیر ( یک واحد)    مبلغ
اجاره محل    --    مواد اولیه    7.000.000.000
آب ، برق ، گاز و تلفن    50.000.000    آب ، برق ، گاز و تلفن    100.000.000
حقوق و دستمزد    1.200.000.000    حقوق و دستمزد    200.000.000
استهلاک وسائل و تجهیزات    200.000.000    ایاب ذهاب و حمل و نقل    500.000.000
تبلیغات    250.000.000    سایر هزینه‌ها    1.500.000.000
جمع    1.700.000.000    جمع    9.300.000.000
جمع نهایی    11.000.000.000
        نقطه سر به سر محصول ما در قیمت 11000 میلیون ریال برابر است با تولید 74دستگاه و تعداد تولید برای دستیابی به سود خالص معادل 4000 میلیون ریال در سال آتی با قیمت هر واحد 150 میلیون ریال برابر است با  26 دستگاه

        منابع مالی مورد نظر این طرح شامل موارد زیر است:
o         وام متعلق به کارگاه‌های تازه تأسیس در شهرک‌های صنعتی به مبلغ 2.000.000.000 ریال
o         برخورداری از زمین با اقساط بلندمدت در شهرک‌های صنعتی
o         سرمایه شخصی به مبلغ 2.500.000.000 ریال

بنام خدا

دانشگاه جامع علمی کاربردی واحد 34

نام درس                    

گردشگری  فرهنگی

موضوع

تعاریف و اهمیت سیر گردشگری

بهار 1392

گردشگری

عناوین

-         تعاریف گردشگری (5تا 7)

-         گردشگری در اسلام(8)

-         اهمیت گردشگری(9)

-         توسعه گردشگري فرهنگي، احياي غرور ملي است(10 تا 11)

-         گردشگری و افزایش درآمد ملی(12 تا 13)

-         عناصر گردشگری(14تا15)

-         گردشگری و جایگاه آن در ایران(16تا17)

-         نتیجه گیری(18)

-         منابع( 19)

تعریف گردشگری

گردشگري به طور كلي به علت خصلت بين رشته‌اي خود قابليت نگرش‌هاي متفاوت را دارا مي‌باشد، كه خود سبب ارائه تعاريف بسياري از آن گرديده است. در تعاريف اوليه بيشتر بر بعد فاصله تأكيد گرديده و گردشگران بر مبناي فاصله‌اي كه از محل مسكوني داشتند، طبقه‌بندي مي‌شدند. به گونه‌اي كه كميسيون ملي گردشگري آمريكا (1973) در تعريف گردشگري داخلي فاصله پنجاه مايل را در نظر گرفته كه دربر گيرنده تمامي سفرها به جز سفر براي كار مي‌شد تعاريف فاصله‌اي صرف نظر از خطا و اشتباهات، تنها به اين دليل كه كميتي اقتصادي و آماري را براي پديده گردشگري آماده مي‌كند، مورد قبول واقع گرديد. در حالي كه اين تعاريف فاصله‌اي به تنهايي نمي‌توانست گردشگري را به خوبي توصيف كند. آنها تنها بر جنبه تقاضا تأكيد داشتند و عرضه و همچنين اثرات ناشي از گردشگري را ناديده مي‌گيرند. از اين رو گردشگري به تعاريف ديگري احتياج پيدا مي‌كند. بر اين مبنا تعاريف ديگري ارائه مي‌گردد كه هر يك از آنها در ابعاد مختلف، گردشگري را توصيف مي‌كنند. در بعد جغرافيايي گردشگري زماني از فعاليت‌گذران اوقات فراغت يا تفريح كه مستلزم غيب شبانه از مكان مسكوني عادي است تعريف مي‌شود . از بعد اجتماعي نيز تعريف گردشگري، فصل مشترك بين زندگي عادي ساكنان بومي و زندگي غيرعادي گردشگران را دربر مي‌گيرد. اين دو تعريف خود نشان تمايز مابين تعاريف مختلف از گردشگري است. كه هر يك بر گرفته از آيتم‌هاي مورد نظر در مطالعات گردشگري مي‌باشند. بعضي از تعاريف نيز سعي نمودند هم پوشي عوامل مختلف را در توصيف گردشگر در نظر گيرند. به گونه‌اي كه كولتمن در تعريف خود بعد فاصله و جنبه‌هاي اقتصادي را مدنظر دارد. او گردشگري را مسافرتي كوتاه‌مدت كه از نقطه‌اي شروع و در نهايت به همان نقطه باز مي‌گردد و در طول مسافرت بر اساس يك برنامه و سفر خاص، از مكان‌ها و جاهاي متعدد ديدار مي‌شود و مبالغ زيادي ارزي كه گردشگران خرج مي‌كنند، عايد كشور ميزبان مي‌گردد، تعريف نموده است .همچنين در تلاشي ديگر با در نظر گرفتن بعد تجربه و انتخاب آگاهانه و از روي اختيار، گردشگري مسافرتي داوطلبانه و موقتي كه به علت بهره‌گيري از چشم‌اندازهاي تازه و تجربيات جديد در يك سفر نسبتاً طولاني شكل مي‌گيرد، تعريف شده است.با اين وجود، تعاريف گردشگري تا هنگامي كه در چارچوب يك نگرش كل‌نگر قرار نگرفته، توانايي توصيف تمامي ابعاد اين پديده بين رشته‌اي را نداشتند. تعاريف خارج از نگرش كل‌نگر، تنها سعي در توصيف گردشگر كيست؟ داشته، كه بتوان از اين طريق يك چارچوب كميت‌گرا را براي گردشگري و توجيه نگرش پوزيتيويستی با آن فراهم آورد. در حالي كه اين تعاريف از پرداختن به ماهيت گردشگري در يك ساختار شكني و آنگاه تجديد ساختار آن باز ماندند. در اين بين تقسيم‌بندي مسافران نيز ناديده گرفته شد و گردشگر زمينه اطلاقي پيدا نكرد. اشاره شده است.

همراه با تقسيم‌بندي مسافرت‌ها نگرش كل‌نگر در چارچوب مطالعات سيستماتيك، همه اجزاي گردشگري، كاركردها و ساختارهايش در ارتباط با هم و شيوه‌هاي كه تحت تأثير قرار داده يا تحت تأثير قرار مي‌گيرد و اشكال و عوامل مرتبط با آن مورد مطالعه قرار گرفت. گردشگري در اين چارچوب اينگونه تعريف مي شود:‌گردشگري مجموع پديده‌ها و ارتباط‌هاي ناشي از كنش متقابل ميان گردشگران، سرمايه، دولت‌هاي ميزبان، جوامع ميزبان، دانشگاهها ی جامعه و سازمان‌هاي غيردولتي، در فرآيند جذب، حمل‌ونقل،‌پذيرايي و كنترل اين گردشگران و ديگر بازديدكنندگان مي‌باشد.

از ديگر تعاريف گردشگری می توان به تعاريف فنی اشاره کرد که توسط سازمان جهانی گردشگری (WTO)ارائه گرديده است. اين تعاريف براساس‌تمايز قائل شدن در رويکرد به مکان بازديد‌تقسيم بندی را پيرامون گردشگری در ابعاد مختلف انجام داده اند،‌که به صورت زير می باشد(WTO,1993,1-10).

• گردشگری عبارت است از فعاليت های افرادی که برای استراحت ، کار وديگر دلايل به خارج از محيط سکونت معمول خويش سفر کرده و حداکثر برای يک سال متوالی در آنجا اقامت می کنند.

گردشگری داخلی (يا بومی )

اشخاص مقيم يک کشور که حداکثر برای مدت 12 ماه به محلی در کشور خودشان که خارج از محيط معمول زندگي آنها می باشد،‌سفر کنند و هدف اصلی آنها از اين سفر انجام کاری نيست که سرانجام آن در‌يافت مزد از محل مورد بازديد باشد.
 گردشگری خارجی (يا بين المللی )

 افرادی که برای حداکثر مدت 12 ماه به کشوری که که محل اقامت معمول آنها نيست وخارج از محيط معمول زندگيشان قرار دارد،‌سفر کنند و هدف اصلی آنها از اين بازديد انجام کاری نيست که سرانجام اش دريافت مزد از کشور مورد بازديد باشد.

میدان تایمز در نیویورک - پر بازدید کننده‌ترین نقطه جهان با ۳۵ میلیون بازدیدکننده در سال

بطور کلی گردشگری را می توان بر مبنای عوامل مختلفی تعريف نمود و در بررسی آن از اين تعاريف استفاده نمود ولی پيرامون‌اين تعاريف بايد اين نکته را مدنظر داشت که گردشگری صرفا" يک پديده يک بعدی نيست که در تعاريف خطی قابل بحث باشد،بلکه در برگيرنده ابعاد بسياری در زمينه های مختلفی همچون ابعاد اقتصادی ، اجتماعیـ فرهنگی ونظير اينها می باشد. همچنين عوامل ديگری همچون طول مدت اقامت ، وسيله سفر ، مقاصد ، تقاضا ونظير اينها نيز بايد در تعريف گردشگری مدنظر قرار گيرد.

گردشگري در اسلام

همه مخلوقات الهي در سير و سفر از مکاني به مکان ديگر و از زمکاني به زمان ديگر ، در جهت کمال حرکت مي کنند . قرآن که براي هدايت بشر نازل شده است در ايه هاي بسياري بر سير وسفر تاکيد داشته و در خطابه هاي مختلف از انسان دعوت مي کند که به مسافرت و گردش در زمين بپردازد . اهميت و توجه قرآن کريم به موضوع گردشگري به طور صريح بيان شده است بطور مثال :

قد خلت من قبلکم سنن فسيروا فى الارض فانظروا کيف کان عاقبة المکذبين. ( آل عمران ، آيه 137) 

" همانا پيش از شما مللي بودند و رفتند ، در اطراف زمين گردش کنيد تا ببينيد آنانکه وعده هاي خود را تکذيب کردند چگونه هلاک شدند . "

مسجد ایاصوفیه در شهر استانبول ترکیه

در احاديث و روايات معتبر نبوي و ساير معصومين به اهميت و فوايد گردشگري اشاره شده است:

پيامبر اسلام ( ص ) : مسافروا ، تصحوا و ترزقوا – سفر کنيد تا سلامت شويد و روزي يابيد .

از حضرت علی (ع) نقل شده است برای کسب فضایل از زادگاه خود پای بیرون گذار و غربت و دوری از شهر و دیار را انتخاب کن  که  در مسافرت ۵ فایده  وجود  دارد :

۱- تفرج هم و غم و اندوه را از تو دور می کند و موجب شادی و انبساط خاطر می گردد .

۲-از طریق مسافرت امکانات زندگی بهتر و معیشتی نیکوتر حاصل می گردد .

۳- مسافرت به علم و دانش و آگاهی می افزاید .

اهميت گردشگري

يكي از اثرات مهم اقتصادي ، رشد سريع اشتغالزايي مي‌باشد كه در توسعه و گسترش فرصت‌هاي شغلي براي اقشار مختلف جامعه مؤثر بوده است. براساس داده‌هاي سازمان جهاني جهانگردي در سال 2003، بيش از 694 ميليون نفر گردشگر بين‌المللي در سطح جهاني به گردشگري پرداخته و بيش از 600 ميليارد دلار درآمد ايجاد كرده‌اند كه پيش‌بيني مي‌شود اين رقم تا سال 2010 به دو برابر برسد. (سازمان جهاني جهانگردي، گزارش گردشگران بين‌المللي، ژانويه 2004، مادريد اسپانيا)

بدون شك امروزه صنعت توريسم به عنوان مهمترين صنعت جهان، رشد سريعي در توسعه اقتصادي جهان داشته كه در نتيجه افزايش نرخ رشد سالانه در توليد ناخالص ملي در سطح جهان، صادرات، تجارت جهاني و خدمات، سهم گردشگران بين‌المللي در فعاليت اقتصادي جهان نيز به طور مداوم بالا رفته است.

گردشگري روستايي در مناطق توريستي اهميت ويژه‌اي يافته و توسعه اين نوع گردشگري وسيله‌اي براي رفاه جوامع محلي تلقي مي‌شود. بررسي‌هاي درك‌ هال و رابرت در زمينه گردشگري روستايي نشان مي‌دهد كه گردشگري در مناطق روستايي 10 تا 20 درصد تمامي فعاليت‌هاي جهانگردي را شامل مي‌شود [1].

در كشور جمهوري اسلامي ايران نيز علي‌رغم اينكه داراي تنوع جاذبه‌هاي روستايي است و 365 روستاي هدف گردشگري مشخص شده است، (خبرگزاري ايلنا، تاريخ 3/2/85) اما تاكنون به دلايل متعددي نتوانسته به جايگاه شايسته در صنعت توريسم دست يابد، لذا توسعه گردشگري روستايي در ايران يك ضرورت اجتناب ناپذير بوده و بايستي با رعايت كليه امكانات و منابع موجود، بررسي و راهكارهاي عملي ارائه گردد.

توسعه گردشگري فرهنگي، احياي غرور ملي است
سفر همواره جايگاه خاصي را در فرهنگ تمدن و اديان کشورهاي مختلف جهان و بخصوص ايران با تمدن 7000 ساله اش، داشته است. فولکلور کشورهايي مانند ايتاليا، يونان، چين و... پر است از افسانه ها، قهرمانان و آداب و رسومي که سفر نقشي کليدي را در آن ايفا مي کند.در فرهنگ ايراني اسلامي ما نيز به طور مستقيم به فوايد سفر اشاره شده است. بسياري از اديبان، فلاسفه و دانشمندان تمدن ما به بررسي اثرات روحي و رواني سفر پرداخته اند و آن را در پديد آمدن نگرشي نو نسبت به دنياي اطراف موثر مي دانند. انبوه سفرنامه ها و زندگينامه ها نشانگر اين موضوع است. آري، بسيار سفر بايد تا پخته شود خامي. طبق آمار منتشر شده توسط سازمان جهاني گردشگري تا سال 2020 ميلادي تعداد گردشگران در سرتاسر دنيا به رقمي حدود 6/1 ميليارد نفر خواهد رسيد. اين امرنشان دهنده گسترش روزافزون صنعت گردشگري است. به طوري که هم اکنون صنعت گردشگري پس از صنعت نفت و خودروسازي سومين صنعت بزرگ دنيا به حساب مي آيد و پيش بيني مي شود تا سال 2010 ميلادي با پشت سر گذاشتن اين دو به بزرگترين صنعت دنيا بدل گردد. اما اگر به وب سايت سازمان جهاني گردشگري مراجعه کنيم با ارقام جالبي مواجه خواهيم شد.درآمد صنعت گردشگري در دنيا در سال 2005 ميلادي، رقمي معادل 682/7 ميليارد دلار و تعداد گردشگران نيز در همين سال رقمي حدود 806/8 ميليون نفر اعلام شده است. اين ارقام نشان مي دهد که توجه به صنعت گردشگري و چگونگي مديريت و بهره برداري موثر از آن بايد جزو اولويت هاي اصلي نظام اقتصادي اجتماعي کشورهاي داراي پتانسيل گردشگري قرار گيرد، تا با بهره گرفتن از اثرات بي شمار اقتصادي، اجتماعي، سياسي، فرهنگي و ... آن گام موثري در توسعه همه جانبه يک ناحيه، منطقه يا کشور برداشته شود. ايران نيز به عنوان يکي از کشورهاي داراي پتانسيل از اين امر مستثني نيست و توسعه گردشگري در کشورمان نيازمند يک نظام مديريتي قوي و خستگي ناپذير است. اما صنعت گردشگري به عنوان يک صنعت چند وجهي متشکل از اجزا و انواع گوناگون است.

يکي از انواع گردشگري که امروزه نيز بسيار رونق يافته است گردشگري فرهنگي است. در اين مقاله برآنيم که در ابتدا تعريف درستي از گردشگري ارائه کرده و سپس با بررسي انواع آن سيستم مديريتي مناسب توسعه اين نوع از گردشگري را بيان کنيم. در اين مقاله سعي شده است تا کشور عزيزمان ايران را مورد مطالعه موردي قرار داده و گردشگري فرهنگي را با توجه به فرهنگ و تمدن شرق و بخصوص ايران بررسي کنيم. بدون شک فرهنگ و تمدن شرقي پتانسيل بالايي را در توسعه گردشگري فرهنگي دارد و با توجه به اينکه اثرات منفي توسعه اين نوع گردشگري (که در ادامه به آن اشاره مي کنيم) بسيار کمتر از انواع ديگر گردشگري بوده و اثرات آن بيشتر، توسعه گردشگري فرهنگي مي تواند يک استراتژي مناسب در صنعت گردشگري براي بسيار از کشورهاي آسيايي و بخصوص ايران باشد. بديهي است به بسياري از موارد تنها اشاره اي کوتاه و گذرا داريم و توضيح بيشتر آن ها نيازمند مقاله هاي تخصصي تري است که در اين فرصت کوتاه نمي گنجد.گردشگري فرهنگي از دو عبارت گردشگري و فرهنگ تشکيل شده است. به منظور اين که تعريف ملموس تري از گردشگري فرهنگي داشته باشيم بهتر است ابتدا اجزاي تشکيل دهنده آن را تعريف کنيم و سپس به تعريف مستقيم آن بپردازيم. تعاريف متعددي از واژه گردشگري وجود دارد. اما به نظر مي رسد جامع ترين آن ها تعريفي باشد که توسط خود سازمان جهاني گردشگري ارايه شده است. برطبق اين تعريف گردشگري به فعاليت سفر يک شخص به منطقه اي خارج از محل زندگي خود که تا يک سال ادامه پيدا نکند و با هدف ترويج تجارت يا ساير اهداف باشد، گفته مي شود. برطبق اين تعريف مي توان به راحتي حوزه گردشگران را از ساير مسافران جدا کرد. از فرهنگ نيز تعاريف متعددي ارائه شده است. تعداد آن ها بسيار زياد است. چيزي در حدود 160 تعريف! در ادامه تعدادي از مهمترين تعاريف را بيان مي کنيم. مارگارت ميد فرهنگ را مجموعه اي از رفتارهاي آموختني، باورها، عادات و سنت هاي مشترک ميان افراد مي داند که به صورتي متوالي توسط فردي که وارد آن جامعه مي شود آموخته و به کار گرفته مي شود. ادوارد ساپير نيز فرهنگ را مجموعه اي از معناها که يک گروه معين به مدد آن با يکديگر ارتباط برقرار مي کند مي داند. گرت هافسند فرهنگ را اين گونه تعريف مي کند: فرهنگ برنامه ريزي جامع ذهن است که به جداسازي اعضاي يک گروه مي انجامد اما شايد بهترين تعريف از فرهنگ تعريفي باشد که ادوارد تيلور ارائه داده است. ازنظر تيلور فرهنگ مجموعه اي پيچيده از باورها، هنرها، اخلاق ، حقوق، ارزش ها، آداب و رسوم و ديگر قابليت ها و عاداتي است که انسان به عنوان عضوي از جامعه کسب مي کند. اکنون در بررسي گردشگري فرهنگي بايد توجه کرد که دو گرايش عمده در بازار گردشگري وجود دارد. يکي بازار انبوه (که گردشگري انبوه را شامل مي شود) و ديگري بازاري با علائق ويژه به هنر، ميراث و فرهنگ. گردشگري فرهنگي جزو گروه دوم است. بر طبق تعاريف موجود گردشگري فرهنگي مجموعه اي از مکان ها، سنت ها و هنرها و جشن ها و تجاربي است که يک کشور و مردم آن را به تصوير مي کشد و تنوع و شخصيت آن کشور منعکس مي نمايد. شايد بتوان گفت گريسون کيلر در همايشي که در کاخ سفيد برگزار شد به بهترين شکل گردشگري فرهنگي را تعريف کرد: ما واقعا نياز داريم که درباره گردشگري فرهنگي فکر کنيم. زيرا در واقع هيچ نوع ديگري از گردشگري وجود ندارد. گردشگري فرهنگي معناي اصلي گردشگري است . مردم براي ديدن فرودگاه ها، رستوران ها، هتل ها و ديگر تسهيلات تفريحي به آمريکا نمي آيند. بلکه آن ها براي ديدن فرهنگمان مي آيند فرهنگ بالا، فرهنگ پايين، متوسط چپ، متوسط راست، واقعي ... يا خيالي. آري! آن ها براي ديدن آمريکا مي آيند. گرچه ممکن است اين تعريف در مورد کشورايران نيز موضوعيت دارد. بسياري از گردشگران براي ديدن آداب و رسوم ما، لباس پوشيدن ما، معماري ما، دين ما و بسياري ديگر از اجزاي فرهنگي ما، به ايران مي آيند. آن ها به ايران مي آيند تا در فضاي مسجد جامع اصفهان، فلسفه و عرفان اسلامي را جستجو کنند و شايد لحظه اي از فضاي ماشيني و تاريک دنياي صنعتي رهايي جويند. به تخت جمشيد مي روند تا با تمدن چند هزار ساله ايران و دنيا آشنا شوند و انگشت تعجب بر دهان بگذارند. به ديدن فرهنگ فولکلور ما مي روند تا زيبايي زندگي ايرانيان را لمس نمايند. آن ها با ديدن، آرامند... به دنبال آرامش روح. آن ها آرامش روح را در فرهنگ ما مي جويند. به راستي ما تا چه اندازه قدر اين گنج گران قيمت مان را مي دانيم؟

در اقتصاد مدرن در نتيجه انتقال از بخش کشاورزی به صنعتی ويا به عبارتی از اقتصاد سنتی به اقتصاد مدرن يک از همگسيختگی را در کسب درآمد ملی شکل گرفت.اين مقوله در يک حالت کلی در برگيرنده نسبت های بالاتری در زمينه سرمايه ـ کاربود.که خود موجب نياز به نيروی کارآمدتر و بامهارت بيشتر شده و به تبع توزيع درآمد را نابرابر نموده است(گريفين،39،1375).اما کنش پذيری خدمات ارائه شده در زمينه های گردشگری کاهش سطوح مهارتی را در زمينه نيروی کار سبب گرديد.ازاين رو کسب درآمد وتوزيع آن در قالب انعطاف پذيری سرمايه در مهارهای پسافورديستی در پيرامون گردشگری رويکرد به کسب درآمد ملی را تقويت نمود.

جاذبه های گردشگری موجب جلب گردشگران می شود واين درآمد وسود برای کشورهای که گردشگران را جذب می کنند به دنبال خواهد داشت.کشورها می توانند از طرق مختلف مانند کشاورزی ، صنعت و توليد کسب درآمد کسب نمايند؛ که هرکدام ازآنها مستلزم وجود امکانات خاص ومنابع است.بسياری از جوامع از نظر کسب درآمد از طرق مذکور در وضعيت مناسبی قرار ندارند ولی تقريبا" کليه جوامع می توانند از طريق گردشگری کسب درآمد کنند وامکانات لازم برای گردشگری در هر کشور ،به گونه ای خاص فراهم است(الوانی،189،1373).در اين ميان می توان گردشگری رايک رويه دوسويه دانست ؛ يعنی به همان ترتيب که کشوری باجذب گردشگر درآمد ارزی کسب می کند،براثر مسافرت ساکنين کشور به بيرون از آن متحمل هزينه های ارزی نيز می گردد.از اين رو استفاده خالص از گردشگری مربوط به رابطه ميان درآمد وهزينه حاصل درآن استکه در موازنه پرداخت ها جزی "صادرات و واردات نامرئی " محسوب می شود.گردشگری پول وجمعيت را از مرکزتمرکز وثقل صنعتی بهسوی روستاها ونقاط طبيعی می کشاند.معولا" گردشگری رادر اصطلاح اقتصادی "صادرات نامريی محصولات وخدمات "می نامند،زيرا در حالی که اثر اقتصادی آن در تراز پرداخت های يک کشور مشهود وظاهر می گردد؛ درآمدهای ناشی از آن ،نظير درآمدهای به دست آمده از ارائه خدمات افراد يک کشور در کشور بيگانه مشهود ومعلوم نيست. اين صادرات نامريی بخصوص برای کشورهايی که چشمگيری نداشته باشند ،غنيمتی با ارزش به شمار می رود.

هزينه هايی که معمولا" توسط يک نفر گردشگر صورت می گيرد عبارتند از : هزينه غذا ، تفريح ، محل اقامت ،حمل ونقل داخلی ، گشت ها وتورهای داخلی ،پست وتلگراف وتلفن ،به اضافه خريد ره آوردها وکالاهای بومی وسوغات ،اين هزينه ها راگردشگر با ارزی که همراه آورده انجام می دهد ودر عمل مانند آن است که خدمات وکالاهای فوق به کشور متبوع گردشگر صادر شده باشد وچون اين جريان دقيقا" قابل محاسبه نيست ،لذا به اين جريان اقتصادی "صادرات نامرئی "گفته می شود.از اين رو با بررسی آثار مستقيم گردشگری بر روی درآمد ملی می توان به اين نتيجه رسيد که مخارج گردشگران داخلی وخارجی در مجموع منجر به افزايش درآمد ملی می گردد. بسياری از کشورهای توسعه يافته وحتی کشورهای در حال توسعه از طريق گردشگری درآمدهای کلانی رابه دست می آورند وسهم درآمد گردشگری در درآمد ملی در اين کشورها روبه صعود دارد حتی در بعضی کشورها به عنوان منبع اصلی درآمد ملی ارزيابی می شود.جريان گردشگری وسيله مهمی در تحصيل ارز وشناساندن توليدات ومحصولات داخلی به خارجيان ودر نتيجه گسترش و وسعت دادن بازارهای صادراتی است ودر نتيجه کسب درآمد می باشد.

عناصر گردشگری
بطور کلی در پنج دسته حمل ونقل ،غذا،اقامتگاه ،خدمات و جاذبه‌ها جای می‌گیرند:
1-حمل و نقل
«سیستم حمل و نقل در قلب صنعت جهانگردی قرار دارد. این سیستم رابط بین مقصد، میهمان‌خانه، جاذبه‌ها و سایر مکان‌های توریستی می‌باشد. کارآیی، راحت بودن و میزان سلامت و امنیت این سیستم تعیین کننده نوع تجربه و منفعتی است که از سفر به دست می‌آیند» (چاک وای، 1385: 66)پیاده روی، دوچرخه‌سواری، ماشین‌های شخصی، وسایل نقلیه جاده‌ای همگانی، ترددهای ریلی، دریایی و هوایی از اشکال گوناگون حمل و نقل محسوب می‌شوند»
الف)حمل و نقل (ریلی)
با وجود آنکه در اواخر قرن نوزدهم راه‌آهن یکی از پرکاربردترین وسایل حمل و نقل در اروپا و آمریکا بود. اما در قرن بیستم با راه‌اندازی خطوط هوایی و افزایش تولید خودرو، هواپیماها و خودروها جای حمل و نقل ریلی را گرفته‌اند
ب )حمل و نقل زمینی
امروزه شمار زیادی از مسافرت‌ها با وسایل حمل و نقل جاده‌ای، شامل انواع خودروهای کوچک، بزرگ، شخصی و عمومی انجام می‌گیرد. تنوع این وسایل به اندازه‌ای است که می‌تواند پاسخگوی سلایق و نیازهای گردشگران گوناگون باشد.خودروهای شخصی، خودروهای اجاره‌ای، اتوبوس، مینی‌بوس، خودروهای تفریحی، تاکسی از انواع وسایل  حمل مسافر هستند.
ج)حمل و نقل دریایی
مسافرت با کشتی به منظورتفریح  در برخی نواحی جهان دارای رشد قابل قبولی است اما در ایران تقریباً در حد ناچیزی است و بیشتر مسافرت‌ها با کشتی جهت ماهیگیری، تردد بین بنادر و جزایری همچون قشم و کیش صورت می‌گیرد .

د)حمل و نقل هوایی
هواپیما یکی از رایج‌ترین وسایل مسافرت گردشگران است. از زمانی که در سال 1935 اولین هواپیما 21 مسافر را جابجا کرد گر چه زمان زیادی نمی‌گذرد ولی این صنعت رشد بسیار سریع و فوق‌العاده‌ای داشته است. در حال حاضر شرکت‌های ایرباس و بوتینگ پیشتاز صنایع هواپیمایی هستندو حتی برخی از کشورها در حال ایجاد و توسعه پروازهای فضایی به مدار زمین و کره ماه هستند. این صنعت همواره با فرازونشیب هایی مواجهه است: فصل، قیمت سوخت، اقدامات تروریستی می‌تواند فعالیت‌های خطوط هواپیمایی را تحت تأثیر قرار دهد.گرچه ایران سابقه طولانی در پروازهای هوایی دارد (در سال 1935نخستین هواپیما توسط یک لهستانی در ایران به زمین نشست و نخستین فرودگاه بین المللی (مهرآباد تهران)در سال 1955 تاسیس شد) .

2-غذا و رستوران
پس از هزینه رفت و آمد، معمولاً هتل و غذا به یک اندازه مابقی هزینه‌های مسافر را تکیل می‌دهند و هزینه‌ای که معمولاً مسافران برای غذا صرف می‌کند «بین 18 تا 20 درصد کل هزینۀ سفر او را تشکیل می‌دهد» (چاک‌وای، 1385: 105)

3-اقامتگاه‌ها
خدمات اقامتی ، اصطلاحی است برای تهیه تسهیلات خواب و استراحت، با محوریت تجاری که در صنعت گردشگری و مهمان یاری به کار می‌رود (اسمیت، 1995: 10) بسیاری از نویسندگان (از جمله هالووی Halloway)، 1994: 65( مک اینتاش و گلدنر، 1990: 33 و سنیکلر و استبلر، 1997: 71) بر این موضوع تأکید کرده‌اند که خدمات اسکان و پذیرایی در صنعت گردشگری یکی از پیچیده‌ترین و پویاترین بخش‌های این صنعت است .
4-خدمات
«تأثیر عمده اقتصاد گردشگری، از طریق خدمات و تسهیلات برای مسافران ایجاد می‌شود. رستوران‌ها و خدمات غذایی تسهیلات اسکان و پذیرایی، خدمات حمل و نقل، اردوگاه‌ها، خدمات اطلاع‌رسانی، تسهیلات تفریحی – ورزشی و فروشگاه‌ها، بیشترین میزان اشتغال، درآمد و منبع اخذ مالیات هستند. محصولات و خدمات جهانگردی به دو شیوه مستقیم وغیر مستقیم  توزیع می شوند،در اینجا به برخی ازعوامل توزیع محصولات و خدمات گردشگری اشاره خواهد شد.
«سازمان‌های عمده فروش   به عنوان واسطه بین عرضه کننده محصولات و خدمات جهانگردی و آژانس‌های مسافرتی (که خرده فروش به حساب می‌آیند) عمل می‌کنند»
«متصدی گردش‌های دسته‌جمعی   که او را «مسئول فعالیت‌های زمینی» هم می‌نامند، همانند عمده فروش اول در سطح کوچک‌تر، خدمات و محصولات مسافرتی را ارائه می‌کند» (چاک‌وای، 1385: 136)
سفرگذاری‌ها، در صنعت گردشگری، سفرگذاری‌ها نقش خرده فروش‌ها را ایفا می‌کنند که تمام خدمات مورد نیاز گردشگران از جمله بلیط مسافرت، ذخیره هتل و اجاره اتومبیل در آنها عرضه می‌شود..

(برای جلب گردشگران از کشورها و مناطق مختلف و با انگیزه‌های متفاوت، وجود منابع و جاذبه‌هایی در مقصد ضروری است. )

5-جاذبه‌ها
«برای جلب گردشگران از کشورها و مناطق مختلف و با انگیزه‌های متفاوت، وجود منابع و جاذبه‌هایی در مقصد ضروری است. به صرف سرمایه‌گذاری در صنعت گردشگری و فراهم آوردن انواع تسهیلات حمل و نقل و اسکان و سایر خدمات، بدون وجود جاذبه‌های مناسب، نمی‌توان به توسعه این صنعت امیدوار بود؛ به همین دلیل جاذبه‌ها و منابع گردشگری را از جمله ارکان اصلی این صنعت می‌دانند» (کاظمی، 1385: 85)به اعتقاد مک کانل (1974) جاذبه گردشگری عبارت است از: «یک رابطه تجربی بین گردشگر یا جهانگرد، محل بازدید و وجود راهنما که اطلاعاتی مختص آن محل ارائه می‌کند.»جاذبه‌ها معمولاً به دو دسته جاذبه‌های طبیعی و فرهنگی تقسیم می‌شوند.

گردشگری و جایگاه آن در ایران

کشور ایران که دارای توانایی‌های بالقوه عظیمی در زمینه‌های زیست محیطی، تاریخی، میراث فرهنگی و غیره است نمی‌تواند و نباید به دلیل مسائل سیاسی و نگرانی‌های فرهنگی – اجتماعی خود را از این جریان اقتصادی دور نگه دارد و از سوی دیگر بازار بین‌المللی گردشگری نیز نمی‌تواند ازجاذبه‌های ایران برای گردشگری چشم‌پوشی کند.عدم موفقیت ایران در جذب گردشگران و توسعه گردشگری دلایل متعددی دارد+

رای افزایش گردشگران تنها نمی‌توان به اقتصاددانان دل بست، راه‌حل در واقع در دستان دولت و برنامه‌ریزان است چرا که آنان اگر نخواهند و تمایلی به گسترش توریسم و جذب گردشگر نداشته باشند جاذبه‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی به تنهایی نمی‌تواند کار ساز باشد. از سوی دیگر تجربه و فرهنگ مردم نیز بی‌تأثیر نیست. گاه پیش می‌آید که دولت می‌خواهد ولی مردم و مراکزی که با توریست‌ها در ارتباط هستند ، تجربۀ لازم را ندارند و یا آموزش های  مناسب راندیده‌اند و لذا چگونگی برخورد با گردشگر و ارائه خدمات به او را نمی‌دانند.ایران از لحاظ اقلیمی و تنوع جانوری یک کشور شبه قاره‌ای است و بنابر گفته رئیس سازمان جهانی جهانگردی جزء 5 کشور اول دارای بیشترین جاذبه‌های زیستی و جانوری در دنیا است. همچنین  یکی از سه قطب برتر بر صنایع دستی در دنیا است؛ سفالگری، شیشه‌گری، قلم‌زنی، مشبک‌کاری، حکاکی بر روی فلزات، میناکاری، خاتم سازی، معرق‌کاری، منبت‌کاری، قالی‌بافی، نمدمالی و … ایران معجونی از گوناگونی فرهنگی، زبانی، قومی، زیست محیطی و اقلیمی است. همچنین از لحاظ آثار تاریخی و میراث فرهنگی جزء ده کشور اول دنیا محسوب می‌شود.(یعقوب زاده ،روزنامه شرق ،7/5/1383،گردشگری ثروت پنهان)
ایران باید سعی نماید علاقه مردمان جهان به حضور در کنار مردم ایران و مشاهده و مطالعه آداب و رسوم و رفتار آنان را جلب نماید و این امر از طریق برنامه‌ریزی جهت یک مطالعه جامعه گردشگری که همۀ ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی گردشگری را واکاوی ‌نماید میسر می‌باشد تدوین شیوه‌های حمایتی اجرایی،  سرمایه‌گذاری و اختصاص تسهیلات بیشتر برای هتل‌ها، شرکت‌های هواپیمایی، فرودگاه و … تبلیغ و اشاعه جاذبه‌های گردشگری از طریق اینترنت، فیلم، بروشور، مقاله، نمایشگاه وغیره می تواند مفید باشد.

نتیجه گیری

سازمان جهانی  گردشگری تعداد گردشگران بین المللی را در سال 2020 افزون بر1.6 میلیون پیش بینی کرده است.بر این اساس مشاهده میشود علی رغم نابسامانی های مقطعی و منطقه ای ،به دلیل رشد اقتصادی سریع کشورهای پرجمعیتی چون چین  ،هند،برزیل،اندونزی وروسیه گردشگری به نحوخوش بینانه ای گسترش خواهد یافت. انتظار می رود جهانگردی بین منتقه ای نیز افزایش یابد،در حالی که رشد جهانگردی برون مرزی در بلند مدت شاهد کاهش خواهد بود.(چاک وای ،1385،51) . رشدگردشگری در این سطح ,فرصتها و تهدیدهایی برای محیط؛جوامع وتعامل بین آنها به همراه خواهد داشت؛  موفقیت در جهانگردی زمانی حاصل می شود که اطمینان یابیم موجب رشدکیفیت زندگی ،درآمد ملی ودر عین حال محیط فرهنگی وزیستی شده است. در این راه پژوهش می تواند یاری رسان سازمانها وشرکتهای مرتبط با بخش گردشگری باشد وموجب شناسایی اولویتها و سیاستگزاری ها باشدوازاین طریق به پیش بینی بازار وارایه روند های نوین پرداخت وبدین ترتیب آسیب ها  ورویدادهای خطرافرین وغیر منتظره را کاهش داد.

بـزرگان مسافـر بجان پرورند كـه نـام نكـویی به عالـم بـرنـد

تبـه گـردد آن مملكـت عنقریب كـزو خـاطـر آزرده آیـد غریب

غریب آشنا باش و سیّاح دوست كـه سیـاح جلاّب نـام نكـوست

نكـودار جفـت و مسـافـر عزیز وز آسیبشان بـرحـذر باش نیز

منابع

.کانون پژوهش های خلیج فارس

.ویکی‌پدیا، «Tourism»، ویکی‌پدیای انگلیسی، دانشنامهٔ آزاد (بازیابی در ۱۴ می‌۲۰۰۸).

.چاک وای،گی. گردشگری بین المللی در چشم اندازی جامع  چاپ اول،ترجمه علی پارساییان و محمد اعرابی،تهران ،دفتر پژوهشهای فرهنگی ،چاپ سوم ،1385

.یعقوب زاده، رحیم (1388)، گردشگری فرهنگی و ارائه راهکارها، تهران، مرکز تحقیقات استراتزیک و دانشگاه آزاد، چاپ اول